“Seksloze ouderdom is een wijdverbreid misverstand”

In trouw werd onlangs een mooi artikel geschreven waarin aandacht wordt gevraagd voor de seksbehoefte van ouderen in verzorgings- en verpleeghuizen. Waarom vragen we bij een intake wel naar wat iemand eet, drinkt en gewoontes heeft en komt seks helemaal niet ter sprake? De behoefte aan fysiek contact verdwijnt niet met de leeftijd, ook niet in het verpleeghuis. Klik hier om het artikel te lezen. 

Herkenbare verhalen over dementie

Wekelijks – op zaterdag – schrijft Hugo Borst een column in het AD over zijn moeder, die sinds kort in het verpleegtehuis woont. Ze is gedesoriënteerd en wil naar huis, kan haar kamer niet vinden en reageert boos op zo veel onbegrip en onduidelijkheid. Herkenbare verhalen voor mensen die in een vergelijkbare situatie zitten.

Ken je mensen die geïnteresseerd zijn in mijn eigen wekelijkse blog over dementie? Als ik hun mailadres ontvang, (op menskapitaal@live.nl) dan stuur ik ze een uitnodiging om mijn blog te volgen.

Herinneringen aan Koninginnedag

Oranje vlaggetjes en kledingstukken zijn weer volop te koop. Koningsdag komt er aan. Wie heeft er geen herinneringen aan die feestdag? Bij ons in het dorp liep de muziekkapel rond, ten teken dat het tijd was om naar het gemeentehuis te gaan. Aldaar trad de gymnastiekvereniging op, werd het feest door de burgemeester geopend en dan vertrok iedereen naar de andere feestelijkheden die er waren georganiseerd: zaklopen, koekhappen, speurtochten, rolschaatswedstrijden. Ook was er kermis met botsautootjes, de draaimolen, de schiettent, de suikerspinwagen, de zuurstokkentent, touwtje trekken en een goktent. De dag werd afgesloten met een heus vuurwerk, waar het hele dorp op af kwam.

Herinneringen: mensen met dementie in een niet te ver gevorderd stadium, kunnen vast nog vertellen over de herinneringen die ze hebben aan de Koninginnedagen uit hun jeugd. Met foto’s kun je die herinneringen aanwakkeren, er zijn er genoeg te vinden op google (typ Koninginnedag in met een jaartal, kies ‘afbeeldingen’ en tal van foto’s verschijnen). Met een oranje gebakje, uitdossing of vlaggetjes, wordt het feest compleet.

Wat zijn jouw herinneringen aan Koninginnedag?

Anniek Kramer
Schreef het boek ‘OP BEZOEK BIJ EEN DIERBARE MET DEMENTIE, met ruim 60 ideeën om samen te genieten‘, samen met Marcelle Mulder. Wij geven ook workshops voor familie, verzorgenden en vrijwilligers over contact maken met en op bezoek gaan bij mensen met dementie. Klik hier.

DEEL dit bericht alsjeblieft via Facebook en/of LinkedIn. De knoppen daarvoor vind je onder dit bericht op mijn site. Klik hier.
Mijn wekelijkse blog in je mailbox? Klik op de site op ‘Volg dementie'(in de rechterkolom bovenaan) en vul je mailadres in.

Achteruitgang taalgebruik als voorbode voor Alzheimer

Heb je dat ook wel eens? Dat je zoekt naar een woord en dat het je niet te binnen wil schieten? En nu lees ik over een onderzoek dat gedaan is naar het spontane taalgebruik van Ronald Reagan, tijdens persconferenties met journalisten in de periode van zijn presidentschap. Dit taalgebruik werd vergeleken met het taalgebruik van zijn opvolger George Bush en gezonde leeftijdsgenoten. En wat blijkt? Reagans taalgebruik werd allengs simpeler en hij gebruikte steeds meer verwijswoorden als ‘ding”zoiets’ en ‘iets’. Ook ging hij meer stopwoorden gebruiken.

Volgens Philip Scheltens, directeur van het VUmc Alzheimercentrum, bevestigt dit onderzoek, dat er aan de diagnose ‘Alzheimer’ een lange fase voorafgaat, waarin de ziekte al effect heeft op het taalgebruik en op het planningsvermogen.

Wat zijn dan de tekenen van Alzheimer en wat van veroudering die gepaard gaat met ‘vergeetachtigheid’? Er is nog veel te onderzoeken over Alzheimer!

Bezielde aanraking

De blog van Dederiek Daum trof mij recht in het hart, ze verwoord zo mooi wat de essentie is van menselijk contact. Met haar toestemming publiceer ik hier haar tekst met de titel “Het belang van ‘bezielde’ aanraking”.

We staan er bij en we kijken ernaar: als we niet oppassen neemt de techniek de mens over. En we hebben er nog bewondering voor ook ….

Laatst las ik in de krant een artikel over de “nieuwe inwoner” onder dementerenden: een zogeheten “snoezelrobot”. Snoezelen is een activiteit die aangeboden wordt aan zwakzinnigen en dementerenden om de zintuigen te activeren. “De snoezelrobot kan een goede aanvulling zijn op de zorg richting de cliënt. Door de grote gelijkenissen met een echte kat (ze ademt, spint en miauwt), lijken cliënten echt een band met haar te krijgen. Ze draagt hiermee bij aan de behoefte van aandacht en iemand om voor te zorgen.“   

Opvallend hoe een snoezelrobot kan bijdragen in de behoeften van mensen. Even zo goed als een knuffel(beer) voor een kind heel belangrijk is.

Het baart mij zorgen. Juist in deze tijd, waarin steeds minder tijd beschikbaar is voor menselijke aandacht en aanraking voor de mens, (persoonlijke) zorgcontacten vervangen worden door e-communicatie en de techniek steeds regelmatiger wordt ingezet als oplossing voor de behoefte aan menselijke aandacht en contact.

Net zoals bij het gebruik van massage-apparaten, massagerollers en andere hulpstukken: de techniek zal nooit kunnen tippen aan eenbezielde aanraking.

We leven in een tijd, waarin het menselijk contact in de zorg steeds verder gereduceerd wordt en men is er nog trots op ook is dat het lukt om zo “efficient” te werken. Waar moet dit heen gaan?

We leven in een maatschappij, waarin wij mensen maar door hollen. Niet kwaliteit maar kwantiteit is vaak het motto. Effectiviteit staat vaak voorop i.p.v. affectiviteit. En we lijken er een heel eind mee te komen.

Zelf, als (hoog)sensitief mens, voel ik me vaak een vreemde eend in deze wereld. Hoe handhaaf ik me in een dergelijke wereld, waar steeds minder ruimte lijkt voor affectiviteit en waarin de techniek een steeds grotere en belangrijkere plaats krijgt en minder ruimte is voor (mede)menselijkheid? Waarom lukt het mij niet om dat te doen wat zovelen om mij heen wel lijken te kunnen? Wat is er mis met mij?

Of, gericht op mijn eigen mogelijk tekort schieten: zie ik dan niet dat anderen ook zoekende zijn hoe zich in deze wereld een plek te weten, hoe zich in deze wereld te ‘redden’?

Aanraken is voor mij, als haptotherapeute, mijn beroep of beter gezegd het is een ambacht dat ik uitoefen.

Regelmatig verbaas ik me er over, dat wij – mensen – aanrakende beroepen of  ambachten in het leven hebben geroepen om tegemoet te komen in een basisbehoefte van de mens: aanraken en aangeraakt worden. Iets wat eigenlijk zo vanzelfsprekend zou kunnen zijn in het dagelijks leven.

Mensen hebben andere mensen nodig: om mee te lachen en te huilen, je woede bij te uiten, je vreugde en zorgen mee te delen en om door (aan)geraakt te worden. Letterlijk en figuurlijk.

Maar hoeveel tijd en ruimte is daar nog voor in deze snelle maatschappij? Hoeveel aandacht is daar nog voor?

Een hand geven, een schouderklopje, even je hand op iemands schouder leggen. Dat doen we nog wel.

Maar het werkelijk stilstaan bij jezelf en bij een ander en vanuit die stilte en rust elkaar aanraken en ontmoeten in die aanraking. Hoe vaak gebeurt dat?

En dat, terwijl aanraken de diepste bevestiging kan geven, die een mens kan ontvangen. Letterlijk kan je in een affectieve aanraking voelen dat iemand er voor je is en dat je helemaal mag zijn zoals je bent.

Ik heb ruim 10 jaar in de zorg gewerkt. Eerst jaren in de kraamzorg. Het gebeurde wel dat een ‘kersverse’ moeder niet wist hoe haar eigen babytje aan te raken, op te pakken, aan de borst te leggen. Ze was letterlijk bang om haar eigen kindje aan te raken. Dus deed ze het maar niet. De borstvoeding was gedoemd te mislukken, helaas. Terwijl het geven van borstvoeding juist aan moeder en kind de mogelijkheid biedt om via het fysieke contact, een diepe verbinding aan te gaan. Maar de drempel was voor deze moeder te hoog. En de borstvoeding kwam dus ook niet op gang.

Vaak heb ik me afgevraagd: Wat is er in het leven van de moeder gebeurd is, dat ze zo weinig zelfvertrouwen had in haar eigen aanraking? Dat bij de geboorte van haar kindje haar hart zich niet zodanig kon openen dat ze haar armen kon uitstrekken naar haar kindje? En, wat zou dit betekenen in het leven van haar kindje?

Ook heb ik gewerkt met terminale mensen. Hoe belangrijk was het voor hen om – in het diepe proces van het leven loslaten – in alle rust aangeraakt te worden en deze aanraking nog te mogen ontvangen. Het gaf hen ontspanning, zorgen namen af, pijn verlichtte, tremoren van angst kwamen tot rust. Dit omdat ze via de aanraking zichzelf weer konden gaan voelen met alles wat er was en niet (meer) was.

Het in eenvoud toelaten van deze gevoelens gaf verlichting in moeilijke tijden. Het is een bezielde aanraking die ons die diepe erkenning en bevestiging geeft. En daarmee is deze zo weldadig en ontspannend. Een affectief aanraken kan een mens het gevoel geven van bestaansrecht te hebben.

Onderstaand gedicht verwoordt heel mooi hoe aanraken voor ieder mens van belang is.

Toe raak me aan
Ben ik je baby,
toe, raak me aan.
Ik heb je aanraking nodig, meer dan je misschien ooit zult weten.

Was en verschoon en voed me niet alleen, maar wieg me dicht tegen je aan, kus mijn gezicht en streel mijn lichaam.

Je kalmerende, zachte aanraking drukt veiligheid en liefde uit.
Als ik je kind ben, toe, raak me aan.
Als ik tegenstribbel, je zelfs wegduw, zet door, zoek manieren om aan mijn behoeften tegemoet te komen.
Je nachtzoen helpt mijn dromen te verzoeten. Je aanrakingen overdag vertellen me wat je werkelijk voelt.

Als ik je tiener ben, toe, raak me aan. Denk niet dat ik omdat ik bijna volgroeid ben, niet hoef te weten dat je nog om me geeft.
Ik heb behoefte aan je liefdevolle armen, aan je tedere stem. Als de weg vol stenen ligt, dan heeft het kind in me je nog steeds nodig.

Als ik je vriend ben,toe, raak me aan. Niets laat me duidelijker weten dat je om me geeft dan een hartelijke omhelzing.Een opbeurende aanraking als ik in de put zit,verzekert me ervan dat ik word bemind en stelt me gerust dat ik niet alleen ben. Jouw troostrijke aanraking is misschien de enige die ik krijg.

Als ik je sexpartner ben, toe, raak me aan. Je denkt misschien dat je passie genoeg is, maar alleen je armen houden mijn angsten tegen. Ik heb behoefte aan je tedere, geruststellende aanraking om me eraan te herinneren dat ik word bemind, gewoon om mezelf.

 Als ik je volwassen kind ben, toe, raak me aan. Al heb ik een eigen gezin om vast te houden, ik heb nog steeds de behoefte aan de armen van pappie en mammie als ik me gekwetst voel.Als ouder kijk ik er anders tegenaan, waardeer ik jullie meer.

Als ik je bejaarde vader of moeder ben, toe, raak me aan zoals ik werd aangeraakt toen ik nog heel jong was. Houd mijn hand vast, zit dicht bij me, geef me kracht en verwarm mijn vermoeide lichaam met jouw nabijheid. Al is mijn huid nu gerimpeld, ze vindt het heerlijk om aangeraakt te worden. Wees niet bang. Raak me gewoon aan.

Uit: ‘Liefdevolle aanraking’, door Phyllis Davis

Pasen en op bezoek bij iemand met dementie?

Pasen staat weer op de stoep en voor de meesten van ons betekent dat een paar extra vrije dagen. Die extra vrije tijd is een mooie gelegenheid om af te spreken  met familie of vrienden. En heb je naasten wonen in een verpleeghuis? Dan is een bezoek aan hen zeker welkom. Ik geef een paar tips voor het bezoek:

• Samen aan een gezellig gedekte tafel eten, nodigt uit tot ‘lekker dooreten’. Mensen met dementie zijn vaak niet zulke goede eters. Door samen te eten, wordt eten een feestje. Paasversieringen zijn volop te krijgen.
• Samen eieren schilderen: neem de eieren, verf en de kinderen mee en beschilder met z’n allen de hardgekookte eieren.
• Samen paaseieren kleuren. Google op ‘kleurplaten pasen’ en je krijgt een grote variëteit aan kleurplaten voorgeschoteld. Print de leukste en neem die – samen met kleurpotloden of stiften – mee.
• Verhalen vertellen over paasfeesten vroeger: Hoe werd Pasen vroeger gevierd? Hoe kleedde men zich, wat werd er gegeten, wat werd er gedaan? De oudste herinneringen verdwijnen het laatst, dus praat over de tijd dat je naaste nog jong was.

Meer tips? Schrijf je in voor het boek dat in de maak is over activiteiten die je kunt doen met je demente naaste. Mail aan menskapitaal@live.nl