Dementie en medicijnen

 Wat doe je als iemand met dementie onrustig is of angstig? De stap naar kalmerende medicijnen (psychofarmaca genoemd) wordt nogal makkelijk gezet, zo blijkt uit een rapport van de inspectie gezondheidszorg uit juni 2015. Als dergelijke medicijnen eenmaal worden gegeven, dan wordt er te weinig aandacht besteed aan het er weer mee stoppen. Dit terwijl de bijwerkingen van dergelijke medicijnen heftig zijn: sufheid, slikproblemen, onbalans, slechter bewegen etc. En bij langdurig gebruik is het effect gering. Bespreek dus altijd wat de alternatieven zijn voor het geven van medicijnen.

Wat zijn de alternatieven dan?
Daarover werd gesproken op het Vilans congres ‘Beter af met minder’. Natuurlijk is er angst bij verzorgend personeel, dat bij afbouw van medicijnen het onrustige gedrag terugkeert. Toch is er sprake van ‘mis’handeling in plaats van ‘be’handeling als er langdurig medicijnen worden gegeven, zonder degelijke onderbouwing en onderzoek.

Vilans ontwikkelde een toolkit, met allerlei informatie over omgaan met ‘onbegrepen gedrag’. Daarin staan onder andere 10 tips voor zorgprofessionals en mantelzorgers om te zoeken naar betere alternatieven voor kalmerende medicijnen:

• Ga na waar de cliënt van houdt.  Wees flexibel in de zorghandelingen. En betrek de familie hierbij. Citaat uit het IGZ rapport:

Een mooi voorbeeld van een situatie waarin met behulp van de familie gezocht wordt naar de oorzaken van onbegrepen gedrag en oplossingen is hier te lezen.

• Laat de bewoners meehelpen bij dagelijkse taken. Gewoon de dingen die ze vroeger ook deden, zoals afwassen, aardappels schillen of de planten water geven. Het geeft ze het gevoel dat ze meetellen en van betekenis zijn.
• Laat de mensen zoveel mogelijk bewegen. Mensen met dementie zitten soms een hele dag aan tafel. Dat veroorzaakt spierstijfheid en drukplekken. Meer bewegingsvrijheid en af en toe een wandeling scheelt al enorm.
• Bouw regelmatig snoezelmomenten in. Bij snoezelen worden de zintuigen geprikkeld, waardoor de onrust kan afnemen. Verveling kan een oorzaak zijn van onrustig gedrag.
• Vaak wordt onrustig gedrag veroorzaakt door pijn. Begin met eenvoudige pijnbestrijding, bijvoorbeeld paracetamol. Als dat werkt, weet je dat de onrust door pijn wordt veroorzaakt. Vervolgens ge je op zoek gaan naar de oorzaak van de pijn. Maar met paracetamol zet je een veel minder sterk middel in om de onrust te bestrijden. Lees meer over het signaleren van pijn bij dementie bij Thema dementie.

Meer lezen over het afbouwen van kalmerende medicijnen ? Klik hier.
Klik hier voor het stappenplan om medicijnen af te bouwen.

Vilans zoekt zorginstellingen die mee willen doen aan een onderzoek naar minder psychofarmaca. Een filmpje over ervaringen met afbouw van medicijnen: klik hier.

Anniek Kramer
Samen met Marcelle Mulder schrijfster van het boek ‘Op bezoek bij een dierbare met dementie, met ruim 60 ideeën om samen te genieten’. 

Wil je iedere week mijn blog in je mailbox? Ga dan naar https://dementienl.wordpress.com en klik in de rechterkolom bovenaan op ‘Volg dementie’.

Ook vind ik het fijn als je dit bericht deelt via facebook of LinkedIn. Dat kan via de site en daar via een simpele druk op de knop onderaan het bericht.

Dementie: hoe maak je echt contact?

Mijn moeder zit in een hoekje van het verzorgingshuis in haar stoel. Ze staart wat voor zich uit. Rustig loop ik naar haar toe en zorg dat ze me kan zien. ‘Ha maatje’, zeg ik tegen haar als ik in beeld ben. Ze lacht en zegt ‘hé, hoe wist je dat ik hier was?’ Ze herkent me gelukkig nog en is blij me te zien. Ik geef haar een dikke zoen en kijk naar haar. Hoe voelt ze zich? Kijken is zo belangrijk. We zijn gewend om te vragen hoe het met iemand gaat en dan te ‘horen’ wat iemand zegt. Maar dat werkt vaak niet meer bij mensen met dementie. Kijken en aanvoelen worden de zintuigen die je helpen bij het maken van contact.

Hier wat tips die kunnen helpen om echt contact te maken:

• Neem even een rustmomentje voor je naar binnen stapt en kom binnen met een blij gezicht. Mensen met dementie zijn erg gevoelig voor de sfeer die je meeneemt. Dus ben je onrustig of gehaast, dan zullen ze dat zeker merken.
•  Noem de ander bij naam (‘Ha mam, ik ben het je dochter Anniek’) en begroet elkaar zoals je gewend bent te doen. Als iemand je niet (meteen) herkent, dan help je iemand daar zo bij.
• Maak contact in volle aandacht! Praat rustig en maak oogcontact.
• Ga nooit in discussie over ‘de waarheid’. Het is niet leuk om te horen, dat je (steeds) dingen zegt die niet kloppen. En ieder heeft zijn eigen waarheid. Dus corrigeer niet, maar wees creatief. Als iemand bv zegt ‘Ach mijn moeder is dood’, dan hoef je niet te melden dat dat al 30 jaar geleden is. Beter is om te vragen wat voor vrouw het was.
• Ga bij gemopper in op het gevoel: ‘je klinkt een beetje bozig, wat is er?’ ‘Voel je je eenzaam vandaag?’

Meer lezen over contact maken bij dementie en hoe je kunt genieten van het samen zijn?

Op 3 februari verschijnt bij uitgeverij Spectrum ons boek ‘Op bezoek bij een dierbare met dementie, met ruim 60 ideeën om samen te genieten.’Auteurs: Anniek Kramer en Marcelle Mulder. Te koop in de boekwinkel voor € 15.

Anniek Kramer
Samen met Marcelle Mulder schrijfster van het boek ‘Op bezoek bij een dierbare met dementie, met ruim 60 ideeën om samen te genieten’. Vanaf 3 februari verkrijgbaar in de boekhandel voor €15.

Wil je iedere week mijn blog in je mailbox? Ga dan naarhttps://dementienl.wordpress.com en klik in de rechterkolom bovenaan op ‘Volg dementie’.

Ook vind ik het fijn als je dit bericht deelt via facebook of LinkedIn. Dat kan via de site en daar via een simpele druk op de knop onderaan het bericht.

 

Dementie en euthanasie

De laatste week wordt er in de media veel geschreven over euthanasie bij dementie. Dat komt omdat het de overheid een nieuwe ‘handreiking’ heeft gepubliceerd. Daarin staat dat mensen met dementie die euthanasie willen, dat ook moeten kunnen krijgen, ook als ze in een vergevorderd stadium van de ziekte zijn, waarbij ze niet meer kunnen communiceren met de arts. Een lastig thema!

Wat is euthanasie?
Euthanasie is het beëindigen van het leven door een arts, op verzoek van de patiënt. Ook het helpen bij zelfdoding, waarbij de patiënt zelf een dodelijk middel toedient, valt onder euthanasie. Een arts mag weigeren om mee te werken aan euthanasie. Als je eigen arts niet wil meewerken aan euthanasie, kun je contact opnemen met de levenseindekliniek. 

Welke regels gelden er bij euthanasie?

• Het gaat altijd om een verzoek van de patiënt zelf. Familieleden of vrienden mogen geen verzoek indienen.
• Er moet sprake zijn van uitzichtloos en ondraaglijk lijden.
• De arts moet zich houden aan de zorgvuldigheidseisen die zijn vastgelegd in de wet, anders is hij strafbaar.

De zorgvuldigheidseisen
Die houden in, dat de arts:

1. De overtuiging heeft gekregen dat er sprake is van een vrijwillig en weloverwogen verzoek van de patiënt.
   Toelichting: Het verzoek om euthanasie mag dus niet onder druk of invloed van anderen zijn gedaan of ten gevolge van een psychische stoornis. De patiënt heeft bovendien herhaaldelijk te kennen gegeven te willen sterven.
2. De overtuiging heeft gekregen dat er sprake is van uitzichtloos en ondraaglijk lijden van de patiënt.
3. De patiënt heeft voorgelicht over de situatie waarin deze zich bevindt en over diens vooruitzichten. Toelichting: De patiënt heeft volledig inzicht in zijn ziekte, het vermoedelijke verloop ervan en de behandelingsmogelijkheden.
4. Met de patiënt tot de overtuiging is gekomen dat er voor de situatie waarin deze zich bevindt geen redelijke andere oplossing is.
5. Tenminste één andere, onafhankelijke arts raadpleegt, die de patiënt ziet en die schriftelijk zijn oordeel geeft over de bovengenoemde zorgvuldigheidseisen (1. tot en met 4.).
6. De levensbeëindiging of hulp bij zelfdoding medisch zorgvuldig uitvoert. Toelichting: De arts dient de handeling zelf uit te voeren. Hij mag deze niet overlaten aan anderen. In het geval van hulp bij zelfdoding moet de arts bij de patiënt aanwezig zijn of zich in diens nabije omgeving beschikbaar houden, totdat de dood is ingetreden.
   Klik hier voor meer informatie over euthanasie. 

Dementie
Wanneer is er sprake van uitzichtloos en ondraaglijk lijden bij dementie? Dat moet de patiënt aan de arts duidelijk kunnen maken als hij euthanasie wil. Wat is ondraaglijk voor hem of haar? Dat kan de geestelijke aftakeling zijn, het afhankelijk worden van zorg, benauwdheid, angst of pijn. Dergelijke zaken bespreken kan in het algemeen alleen in de beginfase van de dementie. Later zal het lastiger worden om te communiceren met elkaar. Het is daarom noodzakelijk om in een zo vroeg mogelijk stadium met de arts in gesprek te gaan. Het is aan de arts om vast te stellen of er sprake is of zal zijn van uitzichtloos en ondraaglijk lijden.

De nieuwe handreiking
In de nieuwe handreiking staat, dat ook bij dementie in een vergevorderd stadium, euthanasie mogelijk moet zijn. Er moet dan wel aan een aantal extra voorwaarden voldaan zijn. Zo moet er een door de patiënt opgestelde wilsverklaring zijn. Daarin moet duidelijk beschreven staan in welke situatie je niet wilt belanden. Maar bovenal benadrukt de handreiking, dat contact met de arts in een vroegtijdig stadium moet zijn gestart. Een arts moet immers zeker weten dat hij handelt in volledige overeenstemming met de wil van de patiënt én met de wet.  Een schriftelijke verklaring alléén is nooit genoeg om in aanmerking te komen voor euthanasie.

Klik hier voor de handreiking schriftelijk euthanasieverzoek, publieksversie.

Andere wegen
Euthanasie is een actieve beëindiging van het leven. Om het levenseinde tijdens ziekte te bespoedigen zijn er wegen die niet onder de euthanasie vallen:

• Het afzien van een zinloze medische behandeling door de arts.
• Het niet instellen of staken van een medische behandeling op verzoek van de patiënt.
• Het verlichten van de pijn met steeds zwaardere middelen, zoals morfine (palliatieve sedatie).
• Het stoppen met de kunstmatige toediening van vocht en voeding, waardoor het leven verkort wordt.

Ook hierbij zal altijd een arts betrokken zijn.

Met de diagnose dementie ligt er een onzekere toekomst voor je. Voor diegene die het betreft en voor de mensen er om heen. Bedenk wat de ziekte voor je betekent als het jou treft en hoe je er mee om wilt en kunt gaan. Lees er over en praat er over met je arts. Wacht niet te lang.

Anniek Kramer
Samen met Marcelle Mulder schrijfster van het boek ‘Op bezoek bij een dierbare met dementie. Met ruim 60 ideeën om samen te genieten’. Vanaf 3 februari verkrijgbaar in de boekhandel.

Wil je iedere week mijn blog in je mailbox? Ga dan naarhttps://dementienl.wordpress.com en klik in de rechterkolom bovenaan op ‘Volg dementie’.

Ook vind ik het fijn als je dit bericht deelt via facebook of LinkedIn. Dat kan via de site en daar via een simpele druk op de knop onderaan het bericht.

Naar het strand?

Naar het strand gaan, wie heeft daar geen mooie herinneringen aan? Zeker als je vlak bij het strand hebt gewoond, is het een groot gemis als je daar niet meer naar toe kan.

In een Haarlemse zorginstelling (Houttuinen) bedachten ze daar wat op: er werd een strandkamer ingericht. Compleet met een echte warmte gevende ‘zonlamp’, een ventilator die een briesje verspreid, zonnebrillen, strandstoeltjes en zand aan de voeten. Schelpen om te bekijken en te voelen, en uitzicht op de blauwe lucht en de zee. De gebruikers vinden het heerlijk. Ze doen hun trui uit en genieten van de warmte op hun lijf. Een uurtje aan het strand en dan weer lekker opgewarmd ‘naar huis’.

Meer ideeën om samen te genieten met iemand met dementie?

Op 3 februari verschijnt bij Spectrum ons boek: Op bezoek bij een dierbare met dementie. Met ruim 60 ideeën om samen te genieten.

Wil je iedere week mijn blog in je mailbox? Ga dan naarhttps://dementienl.wordpress.com en klik in de rechterkolom bovenaan op ‘Volg dementie’.

Ook vind ik het fijn als je dit bericht deelt via facebook of LinkedIn. Dat kan via de site en daar via een simpele druk op de knop onderaan het bericht.

Anniek Kramer
Samen met Marcelle Mulder schrijfster van het boek ‘Op bezoek bij een dierbare met dementie, met ruim 60 ideeën om samen te genieten’. Vanaf 3 februari verkrijgbaar in de boekhandel.