Rouw- en verlies bij dementie

Onlangs sprak ik in één week twee rouwdeskundigen. Eén van hen tijdens een congres en de ander benaderde mij naar aanleiding van een artikel in de krant over mijn boek ‘Steun en troost bij dementie’. Want dat dementie gepaard gaat met verliesgevoelens dat zal duidelijk zijn. 

Rouwen is het hebben van verdriet over verlies. Dat kan gaan om een baan, een huis, lichamelijke mogelijkheden en natuurlijk om mensen die je na staan. Bij dementie verlies je jezelf, steeds een stukje. En jouw naasten verliezen jou ook beetje bij beetje. Rouw is een (gezonde!) reactie op verlies. Rouw is het omgaan met het verlies en je leven daarop aanpassen.

Iemand die rouwt heeft erkenning nodig: een ander die in volle aandacht luistert, zonder oordeel. Iemand die kan bevestigen dat het logisch is dat al die emoties er zijn. Bevestiging kan bijvoorbeeld gevonden worden bij lotgenotencontact: zij ervaren doorgaans vergelijkbare emoties.

Een andere mogelijkheid is het bezoeken van een rouwtherapeut. Een rouwtherapeut is geschoold in het helpen met omgaan met verlies, ook bij dementie. Vragen die aan de orde kunnen komen in dergelijke situaties zijn:

• Wie heb je verteld over de dementie en wat was hun reactie?
• Waar maakt je  je zorgen over?
• Wat zou je nog willen?
• Wat wil je beslist niet?
• Wanneer is een dag een goede dag?
• Wat heb je nodig om het vol te kunnen houden?

Natuurlijk kan iedereen deze vragen stellen. Oplossingen bieden is niet nodig, alleen luisteren met een groot hart.

Anniek Kramer, auteur van:
* STEUN EN TROOST BIJ DEMENTIE, in gesprek met zorggevers en zorgprofessionals over schuld, schaamte en spijt en wat steun en troost biedt (februari 2019).
* OP BEZOEK BIJ EEN DIERBARE MET DEMENTIE, met ruim 60 ideeën om samen te genieten, samen met Marcelle Mulder.
Mijn wekelijkse blog in je mailbox? Vul dan op de site in de rechterkolom, je mailadres in. Fijn als je dit bericht deelt!

Huidhonger bij dementie

Van de week werd ik wakker in de armen van mijn man. Mijn hoofd op zijn schouder, zijn armen om me heen geslagen. Zijn warme lijf tegen het mijne. Stil. Verbonden. Stel dat dit er niet meer is, ging er door me heen? Stel dat ik iedere ochtend alleen wakker word. Dat ik niet meer in zijn ogen kan kijken, tegen niemand meer ‘goeiemorgen’ kan zeggen. 

Ik realiseerde me dat het bijna onmogelijk is om je voor te stellen hoe het is als je alleen bent. Wel herinner ik me hoe blij mijn oude tante was met een stevige omhelzing. ‘Dat doet een mens goed’, zei ze.
Liefde, intimiteit en aanraking zijn belangrijk voor een mens. Bij ouderen zijn aanraking en intimiteit niet meer vanzelfsprekend. Het gemis ervan kan vele vormen aannemen, tot aan ‘huidhonger’ toe: de behoefte aan fysiek contact.
In hoeverre worden alleenstaande mensen nog liefdevol aangeraakt? En in het verpleeghuis geldt natuurlijk ook de vraag: hoe vul je liefdevolle zorg in en wat betekent dat voor het onderwerp ‘aanraking’? Wat heb je te geven of voel je je geremd?  Voor de één is dat volkomen natuurlijk, voor de ander is het een meer beladen onderwerp.

Anne Marijke Schakelaar, teamleider bij Viattence, vertelt over haar ervaringen met het project ‘Huidhonger’: “HuidHonger biedt via dans en muziek de mogelijkheid om weer in contact te komen met mensen, met wie geen of nauwelijks contact meer mogelijk was. Door mee te doen aan dit project kunnen we een bijdrage leveren aan een andere kijk op ouderenzorg, waarin ‘welbevinden’ nog meer centraal staat en waarin intimiteit gewoon een plek heeft. Het bewegen, aanraken, contact maken. Dat triggert echt iets bij mensen, er ontstaat weer contact, ook als je elkaar niet verstaat. Een van de deelnemers is een bewoonster met een Turkse achtergrond. Wij verstaan haar taal niet, maar begrijpen elkaar hierdoor wel.”

Echt iets om over na te denken en om mee aan de slag te gaan: aanraking hoort bij liefdevolle zorg.

In dit filmpje wordt uitgelegd hoe de manier van werken van invloed heeft op de dagverzorging. Meer lezen op de site van waardigheid en trots? Klik hier.

Anniek Kramer, auteur van:
* STEUN EN TROOST BIJ DEMENTIE, in gesprek met zorggevers en zorgprofessionals over schuld, schaamte en spijt en wat steun en troost biedt (februari 2019).
* OP BEZOEK BIJ EEN DIERBARE MET DEMENTIE, met ruim 60 ideeën om samen te genieten, samen met Marcelle Mulder.
Mijn wekelijkse blog in je mailbox? Vul dan op de site in de rechterkolom, je mailadres in. Fijn als je dit bericht deelt!

Herinneringen aan het oude huis

Mijn vader en moeder vertrokken plotseling en tegelijkertijd naar andere ‘huizen’. Mijn vader moest naar het ziekenhuis, mijn moeder verhuisde daardoor met spoed naar het verpleeghuis. Ook mijn vader kwam niet meer ‘thuis’ en ging vanuit het ziekenhuis rechtstreeks naar het verzorgingshuis. Het ouderlijk huis, waarin wij geboren werden en waar mijn ouder meer dan 55 jaar woonden, stond ineens leeg.

Mijn broer maakte foto’s van het huis en zette die in een mooi boekje bij elkaar. Hij schrijft: ‘Ze hebben er geen afscheid van kunnen nemen, zo abrupt zijn ze vertrokken. Alles ligt er na hun vertrek nog onaangeroerd bij.’ Ze zijn er nooit meer terug geweest.

Aan dat boekje moest ik ineens denken toen ik las over fotografe Marlies Laenen (klik hier voor haar website). Zij fotografeert de emotie en de ziel van interieurs. ‘Huisherinneringen’ noemt ze het. Dat is wat mijn broer ook had gedaan. Ik ben heel blij met zijn fotoboekje, nostalgie voor mij. Ook triest, want je ziet zo duidelijk wat ze toen  allemaal opeens kwijtraakten. Mijn ouders leven niet meer, maar het idee om foto’s te maken is voor de vertrekker en voor de (achter)blijvers een mooi aandenken. Idee?

Anniek Kramer, auteur van
* STEUN EN TROOST BIJ DEMENTIE, in gesprek met zorggevers en zorgprofessionals over schuld, schaamte en spijt en wat steun en troost biedt (februari 2019).
* OP BEZOEK BIJ EEN DIERBARE MET DEMENTIE, met ruim 60 ideeën om samen te genieten, samen met Marcelle Mulder.

Mijn wekelijkse blog in je mailbox? Vul dan op de site in de rechterkolom, je mailadres in. Fijn als je dit bericht deelt!

Ouderenmishandeling bestaat!

Deze week een gastblog van Marjanne van Esveld, trainer huiselijk geweld:

Onderzoeken laten zien, dat ouderenmishandeling veel voorkomt, al is het de minst bekende en minst gesignaleerde vorm van huiselijk geweld. Toch gaat het om ongeveer 200.000 getroffen ouderen per jaar. Een Maastrichts onderzoek heeft het zelfs over vier op de tien thuiswonende mensen met dementie.

Ook in mijn trainingen ‘Aanpak ouderenmishandeling’ kom ik veel deelnemers tegen die nooit ouderenmishandeling hebben gezien. Ze vertellen dat ze geëmotioneerd raken van het Veilig Thuis spotje, waarin een vrouw snel wegfietst en de oude man met zijn kapotte bootje achterblijft. ‘Zoiets doe je toch niet, komt het echt voor?’

Toch zijn er ook professionals die deze ouderen wél kennen. Ze werken in het maatschappelijk werk, de thuiszorg, dagbesteding, banken, notariaat, woningcorporaties. Zij kennen ouderen die nauwelijks te eten en te drinken hebben of die uitgescholden en gekleineerd worden. Ouderen met dementie worden geregeld vastgebonden, krijgen stiekem medicatie toegediend of worden opgesloten in hun woning.

Er zijn verhalen over het onrechtmatig gebruik van de pinpas, het vroegtijdig eigen maken van juwelen en tafelzilver, een gedwongen testamentswijziging, misbruik van persoonsgebonden budget of zelfs huisuitzetting.

Deze signaleerders kennen veel schrijnende situaties, waarin kwetsbare afhankelijke ouderen, niet veilig zijn bij diegenen die ze nodig hebben voor hun welbevinden en (mentale) gezondheid.

Voor deze ouderen, die niet voor zichzelf op kunnen komen, vraag ik aandacht. Ik vind het heel erg  belangrijk dat we ouderen die mishandeld worden in beeld krijgen. En dat niet alleen. Ik hoop dat we dan ook de vaardigheden en het doorzettingsvermogen hebben om deze mishandeling aan te pakken en te stoppen. Want na signalering ontstaat vaak het gevoel dat er niets aan te doen is. Zeker als de oudere er niet over wil praten, bijvoorbeeld uit loyaliteit of uit angst voor represailles of om het contact te verliezen met de familie.

Adviezen bij ouderenmishandeling
Wat te doen? Allereerst: geloof dat ouderenmishandeling voorkomt. Je ziet het pas als je het gelooft. Handel dan volgens de stappen van de wet meldcode en laat deze ouderen niet in de steek!
Stap 0: Je vangt signalen op.
Stap 1: Je brengt de signalen in kaart, observeer bv. de oudere in gedrag, uiterlijk en in interactie.
Stap 2  Overleg met een deskundige collega of bel Veilig Thuis voor advies T 0800-2000 (anoniem).
Stap 3  Bespreek je zorgen met betrokkene(n).
Stap 4  Weeg de aard en de ernst van de mishandeling.
Stap 5  Beslis (met Veilig Thuis): melden of hulp verlenen.

Houd altijd contact met deze oudere, óók als de oudere de signalen en de zorgen niet herkent (of wil herkennen). Win vertrouwen en monitor wat er gebeurt. Doel is het stoppen van de mishandeling en een duurzaam herstel van de veiligheid.

Meer weten?
– Aanpak ouderenmishandeling. Klik hier.
– Slachtofferwijzer hulppagina. Klik hier.
– Rijksoverheid over de meldcode bij huiselijk geweld. Klik hier.

Marjanne van Esveld, trainer huiselijk geweld marjanne@de-veer-kracht.nl

Anniek Kramer, auteur van:
* STEUN EN TROOST BIJ DEMENTIE, in gesprek met zorggevers en zorgprofessionals over schuld, schaamte en spijt en wat steun en troost biedt (februari 2019).
* OP BEZOEK BIJ EEN DIERBARE MET DEMENTIE, met ruim 60 ideeën om samen te genieten, samen met Marcelle Mulder.
Mijn wekelijkse blog in je mailbox? Vul dan op de site in de rechterkolom, je mailadres in. Fijn als je dit bericht deelt!