Ontspoorde mantelzorg

Deze week het vervolggastblog van Marjanne van Esveld, (trainer huiselijk geweld).

‘Mijn moeder zorgde 24/7 voor mijn vader. Na een hersenbloeding wist hij niet meer, dat hij niet meer kon lopen. Hij kon ‘s morgens gewoon zijn benen over de bedrand slaan om uit bed te stappen. Mijn moeder besloot zelf voor hem te blijven zorgen. Vijf maanden – tot aan zijn overlijden – heeft ze intensief voor hem gezorgd.

Ze begreep zijn gedrag niet en leefde in onzekerheid over mogelijk herstel. Ze werd oververmoeid, overbelast en overbezorgd. Ze zorgde voor hem als een kind, ze werd streng, rigide. Ze wilde de zorg niet delen met ons, haar kinderen. Zij wist wat het beste voor hem was. Alleen de lichamelijke zorg deelde zij met de thuiszorg.  Behalve kinderen en kleinkinderen mocht – ‘in zijn belang’ -niemand op bezoek komen. Mijn arme vader heeft geleden onder haar betutteling en besluiten. Maar ook mijn arme moeder leed: zij heeft vanuit haar perspectief alles gegeven. Ze was zelf ook slachtoffer geworden.’

Dit verhaal is stereotype voor ontspoorde mantelzorg. Door de fysieke en geestelijke achteruitgang van mijn vader, kwam de zorgrelatie op een glijdende schaal. Van plezier in zorgen naar een overbelaste zorg. Van zorgen over mijn moeder als mantelzorger, ontstaat door de ontspoorde zorg, ook zorgen over de veiligheid van mijn vader.

Dubbele vergrijzing
Er is sprake van een dubbele vergrijzing: het aantal ouderen neemt toe en de ouderen worden ouder. Ook het aantal mensen met een dementie stijgt. Daartegenover staat een verschraling van voorzieningen thuis en een moeilijker toegang tot het verpleeghuis.

Gevolg: er wordt een groot appel gedaan op de mantelzorg. Het aantal overbelaste mantelzorgers neemt toe en daarmee ook de kans op ontsporing.  We weten dat zich veel schrijnende situaties achter de voordeur afspelen.  De mantelzorger wordt murw, gestrest, agressief. De onmacht is groot.

Veel ouderen worden verwaarloosd. Anderzijds is er ook fysiek of psychisch geweld. De universiteit van Maastricht (2014) spreekt over vrijheidsbeperkende maatregelen voor vier van 10 mensen met dementie in de thuissituatie. Het gaat dan over vastbinden, opsluiten en sedatie.

Handelen
We begrijpen de mantelzorger meestal wel. Het is ook niet te doen, zo lang en intensief zorgen voor iemand met zulk lastig of onbegrepen gedrag. Er is veel opoffering en daardoor hebben we meestal respect voor de mantelzorger. Het leidt ertoe dat ontspoorde zorg niet zo snel gedefinieerd wordt als ouderenmishandeling, ondanks het feit dat de oudere niet veilig is.

Wij, de professionals, hebben een dubbele opdracht. Ten eerste gaan we zo vroeg mogelijk – voordat het ontspoort – in gesprek en proberen deze te bewegen richting ondersteuning en hulp.

Ten tweede zijn we bij ontspoorde zorg – en onveiligheid van de oudere – wettelijk verplicht de stappen van de meldcode te volgen. Als de mantelzorger niet meewerkt, dan vragen we advies of doen we een melding bij Veilig Thuis.

Inspiratie en verder lezen
www.haagsontmoeten.nl  laagdrempelige ondersteuning voor mantelzorgers en activiteiten voor de oudere in Den Haag
https://www.aanpak-ouderenmishandeling.nl/doc/handreiking-basisaanpak-ontspoorde-mantelzorg.pdf

Marjanne van Esveld, trainer huiselijk geweld, Marjanne@de-veer-kracht.nl

Anniek Kramer, auteur van:
* STEUN EN TROOST BIJ DEMENTIE, in gesprek met zorggevers en zorgprofessionals over schuld, schaamte en spijt en wat steun en troost biedt (februari 2019).
* OP BEZOEK BIJ EEN DIERBARE MET DEMENTIE, met ruim 60 ideeën om samen te genieten, samen met Marcelle Mulder.
Mijn wekelijkse blog in je mailbox? Vul dan op de site in de rechterkolom, je mailadres in. Fijn als je dit bericht deelt!

Ouderenmishandeling bestaat!

Deze week een gastblog van Marjanne van Esveld, trainer huiselijk geweld:

Onderzoeken laten zien, dat ouderenmishandeling veel voorkomt, al is het de minst bekende en minst gesignaleerde vorm van huiselijk geweld. Toch gaat het om ongeveer 200.000 getroffen ouderen per jaar. Een Maastrichts onderzoek heeft het zelfs over vier op de tien thuiswonende mensen met dementie.

Ook in mijn trainingen ‘Aanpak ouderenmishandeling’ kom ik veel deelnemers tegen die nooit ouderenmishandeling hebben gezien. Ze vertellen dat ze geëmotioneerd raken van het Veilig Thuis spotje, waarin een vrouw snel wegfietst en de oude man met zijn kapotte bootje achterblijft. ‘Zoiets doe je toch niet, komt het echt voor?’

Toch zijn er ook professionals die deze ouderen wél kennen. Ze werken in het maatschappelijk werk, de thuiszorg, dagbesteding, banken, notariaat, woningcorporaties. Zij kennen ouderen die nauwelijks te eten en te drinken hebben of die uitgescholden en gekleineerd worden. Ouderen met dementie worden geregeld vastgebonden, krijgen stiekem medicatie toegediend of worden opgesloten in hun woning.

Er zijn verhalen over het onrechtmatig gebruik van de pinpas, het vroegtijdig eigen maken van juwelen en tafelzilver, een gedwongen testamentswijziging, misbruik van persoonsgebonden budget of zelfs huisuitzetting.

Deze signaleerders kennen veel schrijnende situaties, waarin kwetsbare afhankelijke ouderen, niet veilig zijn bij diegenen die ze nodig hebben voor hun welbevinden en (mentale) gezondheid.

Voor deze ouderen, die niet voor zichzelf op kunnen komen, vraag ik aandacht. Ik vind het heel erg  belangrijk dat we ouderen die mishandeld worden in beeld krijgen. En dat niet alleen. Ik hoop dat we dan ook de vaardigheden en het doorzettingsvermogen hebben om deze mishandeling aan te pakken en te stoppen. Want na signalering ontstaat vaak het gevoel dat er niets aan te doen is. Zeker als de oudere er niet over wil praten, bijvoorbeeld uit loyaliteit of uit angst voor represailles of om het contact te verliezen met de familie.

Adviezen bij ouderenmishandeling
Wat te doen? Allereerst: geloof dat ouderenmishandeling voorkomt. Je ziet het pas als je het gelooft. Handel dan volgens de stappen van de wet meldcode en laat deze ouderen niet in de steek!
Stap 0: Je vangt signalen op.
Stap 1: Je brengt de signalen in kaart, observeer bv. de oudere in gedrag, uiterlijk en in interactie.
Stap 2  Overleg met een deskundige collega of bel Veilig Thuis voor advies T 0800-2000 (anoniem).
Stap 3  Bespreek je zorgen met betrokkene(n).
Stap 4  Weeg de aard en de ernst van de mishandeling.
Stap 5  Beslis (met Veilig Thuis): melden of hulp verlenen.

Houd altijd contact met deze oudere, óók als de oudere de signalen en de zorgen niet herkent (of wil herkennen). Win vertrouwen en monitor wat er gebeurt. Doel is het stoppen van de mishandeling en een duurzaam herstel van de veiligheid.

Meer weten?
– Aanpak ouderenmishandeling. Klik hier.
– Slachtofferwijzer hulppagina. Klik hier.
– Rijksoverheid over de meldcode bij huiselijk geweld. Klik hier.

Marjanne van Esveld, trainer huiselijk geweld marjanne@de-veer-kracht.nl

Anniek Kramer, auteur van:
* STEUN EN TROOST BIJ DEMENTIE, in gesprek met zorggevers en zorgprofessionals over schuld, schaamte en spijt en wat steun en troost biedt (februari 2019).
* OP BEZOEK BIJ EEN DIERBARE MET DEMENTIE, met ruim 60 ideeën om samen te genieten, samen met Marcelle Mulder.
Mijn wekelijkse blog in je mailbox? Vul dan op de site in de rechterkolom, je mailadres in. Fijn als je dit bericht deelt!