Marcelle heeft me uitgenodigd voor de theatervoorstelling ‘Dag Mama’ in Buren. Na een snelle maaltijd lopen we nog een rondje door het stadje en zoeken alvast de ingang van het theater. Want te laat komen betekent: de deur is dicht. Dit is toch de juiste straat en daar bij dat gesloten tuinhek staat toch het huisnummer op de brievenbus? Verder is er geen enkele aanwijzing dat er hier een theater zit. We lopen linksom en rechtsom, zoekend naar houvast. ‘Dit is wat mensen met dementie ervaren’, denk ik: je zoekt de weg, je zoekt naar aanknopingspunten, je vindt ze niet en blijft zoekend rondlopen.
Ons helpt de overtuiging dat dit het wel moet zijn.
Na nog een rondje door het stadje komen we terug bij het – nu open – tuinhek, waar inmiddels ook een bord met ‘Theater’ is geplaatst.
We worden welkom geheten en het programma wordt toegelicht. De avond bestaat uit twee delen: een toneelstuk en een uitleg (‘workshop’ genoemd) over de scenes, het getoonde gedrag en de achtergronden daarvan. Een hele zit, in een warme zaal maar indrukwekkend en leerzaam.
Moeder komt schuifelend op. Ze ploft neer op een stoel. Ze kijkt wat afwezig naar het telefoonsnoer. Dochter komt binnenvliegen, graaiend in een plastic tas, een banaan opdringend, druk pratend, boos over de reacties van haar moeder. Moeder doet pogingen om contact te maken. De dochter begrijpt dat niet, corrigeert haar moeder, reageert stuurs en gaat tenslotte maar koffie halen.
Dan komt de verzorger bij moeder. De ideale verzorger. Met aandacht en inlevingsvermogen weet hij bij moeder prachtige herinneringen op te roepen, haar medicijnen in te laten nemen en haar een vestje te laten kiezen dat ze graag wil dragen. Als de dochter weer terugkomt is het voor haar onverteerbaar. Waarom kan die verzorger zo goed met haar moeder omgaan en zij niet? Zonder dit uit te spreken mokt ze verder en de verzorger vertrekt. En moeder? Die zie je lijden onder dit alles: ‘Hoe kan ik hen laten voelen wat ik voel? De een ziet de buitenkant de ander voelt de binnenkant.’
Het tweede deel van de avond geven de ‘dochter’ (ouderenpsycholoog Sarah Blom) en de verzorger (broer en psycholoog David Blom) uitleg over de gedragingen die we gezien hebben. Want als je de gedragingen van iemand met dementie begrijpt en er goed op kunt reageren, dan vermindert de stress en is er in contact nog veel mogelijk.
Hoe ga je om met confronterend gedrag, hoe spiegel je de gevoelens die je ziet en voelt? Hoe kunnen zorg en naasten elkaar helpen? Hoe ga je er mee om als je jezelf in de zorg voelt falen. Hoe ga je om met familie die steeds maar weer vraagt om beter op de uiterlijke verzorging te letten, het enige waar ze nog grip op lijken te hebben? Dit en nog veel komt aan de orde. Aan de hand van voorbeelden, wordt er gesproken over het omgaan met jezelf, zorgcollega’s, mensen met dementie en hun naasten.
Een fantastische leerervaring : van een afstand kijken naar wat er gebeurt tussen mensen en er daarna uitleg over krijgen. Zelf had ik het nog leerzamer gevonden als er tevens wat ruimte was geweest voor een échte workshop. Met iets minder uitleg en daardoor ruimte om te oefenen in het omgaan met confronterend gedrag. Want verzorgenden willen vaak ‘zorgen’.
Maar juist het kunnen omgaan met de gevoelens die mensen met dementie én hun naasten in hun gedrag door laten klinken, dát is de kunst die goede zorg onderscheid van onvoldoende zorg. Die kunst komt in dit stuk ruimschoots aan de orde.
Anniek Kramer
Schreef het boek ‘OP BEZOEK BIJ EEN DIERBARE MET DEMENTIE, met ruim 60 ideeën om samen te genieten‘, samen met Marcelle Mulder. Rondom het thema contact maken met en op bezoek gaan bij mensen met dementie geef ik workshops voor familie, verzorgenden en vrijwilligers. Klik hier.
Mijn wekelijkse blog in je mailbox? Vul dan op de site je mailadres in.
Fijn als je dit bericht wilt delen op Facebook en/of LinkedIn. De knoppen daarvoor vind je onder dit bericht op mijn site. Klik hier.
Over dementie 