Dementheek beginnen?

Jarenlang heb ik me verdiept in dementie. Ook schreef ik er 2 boeken over. Nu ben ik aan het opruimen en verkoop ik mijn hele boekenpakket (ineens).

De op te halen doos bevat de volgende boeken:

Anniek Kramer en Marcelle Mulder: Op bezoek bij een dierbare met dementie, met ruim 60 ideeën om samen te genieten
Anniek Kramer: Steun en troost bij dementie

Hugo Borst: Ach moedertje
Hugo Borst: Ma
Tosca Niterink: De vergeetclub
Kirsten Thorup: Niemandsland
J.J. Voskuil: De moeder van Nicolien
J. Bernlef: Hersenschimmen
Marijke Hilhorst: De vader, de moeder & de tijd
Cyrille Offermans: Waarom ik moet liegen tegen mijn demente moeder
Johan van Oers: Firma Alzheimer, afbraakwerken
Ruud Dirkse e.a.: Ik heb Dementie
Krista Mirjam Dijkerman: Varen op je ziel
Evelien Pullens: De vierde dementie
Paula Irik e.a.: Dementees (poëzie)
Hans Cieremans: Vergeet-me-nietjes (gedichten)
Anneke van der Plaats: De dag door met dementie
Huub Buijssen: De magische wereld van Alzheimer
Dick Swaab: Wij zijn ons brein
Alzheimer Nederland: Wijzer over het geheugen
Molly Carpenter: Mantelzorg: geloof in eigen kunnen
Lodewijk Schmit Jongbloed e.a.: Reisgids mantelzorg
Alzheimer Nederland: Langer meedoen
Alzheimer Nederland: Dementie, wat komt er bij kijken (interviews en portretten)
Activite: PortrettenKarin Beentjes: De liefde niet vergeten
Hadewey Buitenwerf: Dwalen door verhalen (bijbelse thema’s)
Chaos in de bovenkamer: voor kinderen die meer willen weten over dementie
Oma schrijft invulboek met vragen
June Andrews: Dementia, the one-stop guide

Interesse? Helaas, inmiddels is er een kandidaat gevonden.

Anniek Kramer

Als je naaste met dementie je mist

‘Ik heb je al zo lang niet gezien’. ‘Gerrie komt ook nooit meer’. Iemand met dementie kan zich niet altijd meer herinneren dat je langs geweest bent. Ook al kom je nog zo vaak, ze kunnen vinden dat je te weinig komt, omdat ze je missen. Er zijn vaak uitlatingen die niet kloppen, maar wel aangeven dat ze het fijn vinden dat er bekenden komen.

Een mooie oplossing voor dit ‘eenzame gevoel’ zag ik ooit op you tube. Maak een filmpje! In dit filmpje (klik hier) wendt een zoon zich tot zijn moeder van 94 die dementie heeft. Hij groet haar en laat even een pauze vallen, zodat zijn moeder terug kan groeten. Dan vertelt hij over wat hij die dag zoal gaat doen. Ook gaat hij achter de piano zitten en nodigt zijn moeder uit om samen met hem een liedje te zingen. Aan het eind neemt hij afscheid.

Prachtig toch. Helaas weet ik niet meer waar ik het filmpje gevonden heb, dus de uitnodiging om contact op te nemen met de maker, daar kun je niets mee. Maar je kunt dit idee wel oppakken en als naaste zelf aan de slag gaan of als zorgverlener iedereen uitnodigen om dergelijke filmpjes te gaan maken. Veel succes.

Marcelle heeft me laten weten dat het filmpje afkomstig is van Maaike Delver. Contact via beeldverzorgers@gmail.com.

Anniek Kramer, auteur van:
* STEUN EN TROOST BIJ DEMENTIE, in gesprek met zorggevers en zorgprofessionals over schuld, schaamte en spijt en wat steun en troost biedt (februari 2019).
* OP BEZOEK BIJ EEN DIERBARE MET DEMENTIE, met ruim 60 ideeën om samen te genieten, samen met Marcelle Mulder.
Mijn wekelijkse blog in je mailbox? Vul dan op de site in de rechterkolom, je mailadres in. Fijn als je dit bericht deelt!

Mijn vader heeft dementie

De straatverlichting verspreid een vaag en kil wittig licht.
Een sikkelvormige maan kruipt tot boven de huizen en besproeit ze met glans.
Het bankje staat te wachten tot het bezeten wordt.
Een koele wind tast alle hoeken af en laat geen plekje onberoerd.

Net als mijn vader:
Zijn gezicht zo bleek als het licht van de straatverlichting.
In dat gezicht zijn ogen, zacht glanzend als de maan,
Zijn hoofd wacht hetzelfde lot als het bankje.
Mij laat dat niet onberoerd. Ik voel het in al mijn vezels,
als een storm die door mijn lichaam raast:
mijn vader heeft dementie en wordt niet meer beter.

Ik neem hem mee naar buiten,
en samen voelen we – zittend op het bankje – de wind,
verlicht door de maan en de straatverlichting.

Anniek Kramer, auteur van
* STEUN EN TROOST BIJ DEMENTIE, in gesprek met zorggevers en zorgprofessionals over schuld, schaamte en spijt en wat steun en troost biedt (februari 2019).
* OP BEZOEK BIJ EEN DIERBARE MET DEMENTIE, met ruim 60 ideeën om samen te genieten, samen met Marcelle Mulder.

Huidhonger bij dementie

Van de week werd ik wakker in de armen van mijn man. Mijn hoofd op zijn schouder, zijn armen om me heen geslagen. Zijn warme lijf tegen het mijne. Stil. Verbonden. Stel dat dit er niet meer is, ging er door me heen? Stel dat ik iedere ochtend alleen wakker word. Dat ik niet meer in zijn ogen kan kijken, tegen niemand meer ‘goeiemorgen’ kan zeggen. 

Ik realiseerde me dat het bijna onmogelijk is om je voor te stellen hoe het is als je alleen bent. Wel herinner ik me hoe blij mijn oude tante was met een stevige omhelzing. ‘Dat doet een mens goed’, zei ze.
Liefde, intimiteit en aanraking zijn belangrijk voor een mens. Bij ouderen zijn aanraking en intimiteit niet meer vanzelfsprekend. Het gemis ervan kan vele vormen aannemen, tot aan ‘huidhonger’ toe: de behoefte aan fysiek contact.
In hoeverre worden alleenstaande mensen nog liefdevol aangeraakt? En in het verpleeghuis geldt natuurlijk ook de vraag: hoe vul je liefdevolle zorg in en wat betekent dat voor het onderwerp ‘aanraking’? Wat heb je te geven of voel je je geremd?  Voor de één is dat volkomen natuurlijk, voor de ander is het een meer beladen onderwerp.

Anne Marijke Schakelaar, teamleider bij Viattence, vertelt over haar ervaringen met het project ‘Huidhonger’: “HuidHonger biedt via dans en muziek de mogelijkheid om weer in contact te komen met mensen, met wie geen of nauwelijks contact meer mogelijk was. Door mee te doen aan dit project kunnen we een bijdrage leveren aan een andere kijk op ouderenzorg, waarin ‘welbevinden’ nog meer centraal staat en waarin intimiteit gewoon een plek heeft. Het bewegen, aanraken, contact maken. Dat triggert echt iets bij mensen, er ontstaat weer contact, ook als je elkaar niet verstaat. Een van de deelnemers is een bewoonster met een Turkse achtergrond. Wij verstaan haar taal niet, maar begrijpen elkaar hierdoor wel.”

Echt iets om over na te denken en om mee aan de slag te gaan: aanraking hoort bij liefdevolle zorg.

In dit filmpje wordt uitgelegd hoe de manier van werken van invloed heeft op de dagverzorging. Meer lezen op de site van waardigheid en trots? Klik hier.

Anniek Kramer, auteur van:
* STEUN EN TROOST BIJ DEMENTIE, in gesprek met zorggevers en zorgprofessionals over schuld, schaamte en spijt en wat steun en troost biedt (februari 2019).
* OP BEZOEK BIJ EEN DIERBARE MET DEMENTIE, met ruim 60 ideeën om samen te genieten, samen met Marcelle Mulder.
Mijn wekelijkse blog in je mailbox? Vul dan op de site in de rechterkolom, je mailadres in. Fijn als je dit bericht deelt!

Herinneringen aan het oude huis

Mijn vader en moeder vertrokken plotseling en tegelijkertijd naar andere ‘huizen’. Mijn vader moest naar het ziekenhuis, mijn moeder verhuisde daardoor met spoed naar het verpleeghuis. Ook mijn vader kwam niet meer ‘thuis’ en ging vanuit het ziekenhuis rechtstreeks naar het verzorgingshuis. Het ouderlijk huis, waarin wij geboren werden en waar mijn ouder meer dan 55 jaar woonden, stond ineens leeg.

Mijn broer maakte foto’s van het huis en zette die in een mooi boekje bij elkaar. Hij schrijft: ‘Ze hebben er geen afscheid van kunnen nemen, zo abrupt zijn ze vertrokken. Alles ligt er na hun vertrek nog onaangeroerd bij.’ Ze zijn er nooit meer terug geweest.

Aan dat boekje moest ik ineens denken toen ik las over fotografe Marlies Laenen (klik hier voor haar website). Zij fotografeert de emotie en de ziel van interieurs. ‘Huisherinneringen’ noemt ze het. Dat is wat mijn broer ook had gedaan. Ik ben heel blij met zijn fotoboekje, nostalgie voor mij. Ook triest, want je ziet zo duidelijk wat ze toen  allemaal opeens kwijtraakten. Mijn ouders leven niet meer, maar het idee om foto’s te maken is voor de vertrekker en voor de (achter)blijvers een mooi aandenken. Idee?

Anniek Kramer, auteur van
* STEUN EN TROOST BIJ DEMENTIE, in gesprek met zorggevers en zorgprofessionals over schuld, schaamte en spijt en wat steun en troost biedt (februari 2019).
* OP BEZOEK BIJ EEN DIERBARE MET DEMENTIE, met ruim 60 ideeën om samen te genieten, samen met Marcelle Mulder.

Mijn wekelijkse blog in je mailbox? Vul dan op de site in de rechterkolom, je mailadres in. Fijn als je dit bericht deelt!

Werkboekje voor kinderen over dementie

Hoe leg je uit aan kinderen wat dementie is? Hoe zorg je dat ze er niet bang van worden, maar op zoek gaan naar informatie en er op een speelse manier kennis mee maken? Chaos in de bovenkamer is een werkboekje voor kinderen tussen de 9 en de 12 jaar waarin informatie is opgenomen over dementie en tegelijk ook opdrachtjes staan om die informatie te verwerken. 

Met hoofdstukjes als ‘Wat is dementie’ en ‘Op bezoek bij’ worden kinderen meegenomen in de wereld van dementie. het is een boekje om in te lezen, te schrijven en te plakken. Mooi vormgegeven en daardoor aantrekkelijk. En ook goed bruikbaar voor mensen die de Nederlandse taal niet zo goed machtig zijn en toch iets over dementie willen begrijpen.

Klik hier voor de site van het boekje. Op bol.com kun je een goede indruk van het boekje krijgen. Klik hier.

Rondom het thema contact maken en op bezoek gaan bij mensen met dementie geef ik workshops voor familie, verzorgenden en vrijwilligers. Klik hier of mail me menskapitaal@live.nl

Anniek Kramer, auteur van
* STEUN EN TROOST BIJ DEMENTIE, in gesprek met zorggevers en zorgprofessionals over schuld, schaamte en spijt en wat steun en troost biedt (februari 2019).
* OP BEZOEK BIJ EEN DIERBARE MET DEMENTIE, met ruim 60 ideeën om samen te genieten, samen met Marcelle Mulder.

Mijn wekelijkse blog in je mailbox? Vul dan op de site in de rechterkolom, je mailadres in. Fijn als je dit bericht deelt!

Gedicht: mijn vader lost op in dementie

Dominant, zo kun je hem wel noemen
Ondernemend, sterk, daar kun je hem om roemen
Onderhoudend, grappig en aanwezig
Pratend, lachend, vragend, altijd bezig.

En dan opeens wordt dat een beetje minder
zijn aandacht niet meer hier, maar eerder ginder
Lost zijn druk-zijn op, ontstaat onzekerheid
wordt hij stil en teruggetrokken, en hij lijdt.

Hij raakt langzaamaan de weg kwijt in zijn leven
Hij verleert de kunst van richting er aan geven
Hij doolt en vergeet waarheen hij wilde gaan
En hij verliest de zin in zijn bestaan.

Want hij weet wat er nu is en nog gaat komen,
Dat zijn leven wordt beheerst door boze dromen
Dat het oplossen van gaves is begonnen
En, dat deze strijd door niemand wordt gewonnen.

Wij omringen hem met liefde en met aandacht
Wij waarderen hem, bewonderen zijn kracht,
Wij zien hem goed, maar zien hem ook verbleken
Toch is er niets dat onze band ooit zal breken.

Rondom het thema ‘steun en troost bieden bij schuld, schaamte en spijt’ geef ik  lezingen en workshops voor familie, zorgverleners en vrijwilligers. Ik ben bereikbaar via menskapitaal@live.nl

Helaas is de radio uitzending over mijn boek ‘Steun en troost bij dementie’ afgezegd. hebben jullie nog ideeën voor publiciteit (jullie huisblad, een krant, een (lokale) omroep), laat je het me dan weten?!

Op 1 april aanstaande geef ik een workshop over het thema ‘schuld, schaamte en spijt’ tijdens het Landelijk congres ‘Dementie achter de voordeur’. Klik hier voor meer informatie.

Anniek Kramer, auteur van
* STEUN EN TROOST BIJ DEMENTIE, in gesprek met zorggevers en zorgprofessionals over schuld, schaamte en spijt en wat steun en troost biedt (februari 2019).
* OP BEZOEK BIJ EEN DIERBARE MET DEMENTIE, met ruim 60 ideeën om samen te genieten, samen met Marcelle Mulder.

Mijn wekelijkse blog in je mailbox? Vul dan op de site in de rechterkolom, je mailadres in. Fijn als je dit bericht deelt!

Reisgids mantelzorg

Wat doe je als je partner ziek wordt? Welke mogelijkheden zijn er om zorg in te schakelen en wie betaalt dat? Wat doet de WMO, wat de WLZ?Wat doet een casemanager, een cliëntondersteuner WLZ of WMO, de wijkverpleegkundige en de mantelzorgmakelaar? Deze reisgids mantelzorg begeleid je op je reis door zorgland. 

In Nederland is de zorg goed georganiseerd, maar ook heel onoverzichtelijk. Er zijn zoveel verschillende mogelijkheden, dat je door de bomen het bos niet meer kunt zien. Dit boekje zet het voor je op een rijtje en doet dat door 4 routes te schetsen:

A. Van acute zorg via een zorghotel of herstelbed terug naar huis of naar een aanleunwoning.
B. Van het ziekenhuis via (geriatrische) revalidatie, zorghotel of herstelbed terug naar huis.
C. Van huis naar een verpleeghuis, het hospice of thuis met terminale zorg.
D. Bij dementie, van huis naar dagopvang, zorghuis of verpleeghuis.

Elke route wordt aan de hand van een concreet voorbeeld toegelicht. Route D (dementie) vertelt in het kort over Victor, die via de wijkverpleegkundige thuiszorg krijgt, na een val. De huisarts zoekt contact met de casemanager dementie en zorgt zo voor ondersteuning. ‘Wie kom je allemaal tegen’, is dan ook een onderdeel van iedere route. Ook wie wat betaalt en waar je verder informatie kunt vinden, wordt beschreven.

Er is een hoofdstuk gewijd aan hoe je goed voor jezelf kunt zorgen, boordevol tips als ‘Accepteer het trage tempo van degene voor wie je zorgt. Als mantelzorger wordt je gedwongen te onthaasten.’

Van de zorgprofessionals die je op je route tegen kunt komen zijn portretten opgenomen, waardoor je begrijpt wat hun werk inhoudt: de wijkverpleegkundige, de cliëntondersteuner WMO en WLZ, de praktijkondersteuner ouderenzorg, de transferverpleegkundige, de mantelzorgmakelaar, de Mezzo mantelzorglijn en de casemanager dementie. Dan is ook meteen duidelijk dat de zorg complex georganiseerd is. Aan het eind van de reisgids staat een handig en nog langer overzicht, waarin ook alle instanties zijn opgenomen waar je tijdens ‘je reis’ mee te maken kunt krijgen. Dan weet je zeker dat het niet aan jou ligt als je de weg kwijt raakt.

De reisgids voor mantelzorg (geschreven door Lodewijk Schmit Jongbloed en Daphne Riksen) probeert alle informatie overzichtelijk te ordenen. Het boekje doet de naam ‘reisgids’ eer aan. Mijn tip is daarnaast: schakel ook altijd snel een cliëntondersteuner, casemanager dementie of zorgmakelaar in. Het is hun vak om de weg te weten en jouw gids te zijn in het oerwoud aan regelingen.

Lodewijk is maandag 4 maart om 19.00 uur te horen op de radio bij BNR Nieuwsradio in het programma van Harmke Pijpers.

Zelf ben ik dinsdag 12 maart op NPO radio 1 te beluisteren tussen 22.00 en 23.00 uur in Langs de Lijn en omstreken over het boek ‘Steun en troost bij dementie’.

Rondom het thema contact maken en op bezoek gaan bij mensen met dementie geef ik workshops voor familie, verzorgenden en vrijwilligers. Klik hier of mail me menskapitaal@live.nl

Anniek Kramer, auteur van
* STEUN EN TROOST BIJ DEMENTIE, in gesprek met zorggevers en zorgprofessionals over schuld, schaamte en spijt en wat steun en troost biedt (februari 2019).
* OP BEZOEK BIJ EEN DIERBARE MET DEMENTIE, met ruim 60 ideeën om samen te genieten, samen met Marcelle Mulder.

Mijn wekelijkse blog in je mailbox? Vul dan op de site in de rechterkolom, je mailadres in. Fijn als je dit bericht deelt.

Hoe ga ik om met een vriendin met dementie?

Een vroegere buurman (laat ik hem Gerard noemen) benaderde mij met een vraag: een vriendin (ik noem haar Coby) van hem en zijn vrouw is aan het dementeren. Ze woont nog zelfstandig in een flat met ouderen, maar heeft niet veel contact met de andere flatbewoners. Gerard gaat regelmatig bij haar langs, belt haar dan van tevoren om te vragen of het schikt. De laatste keren dat hij belde, had ze steeds een smoes waarom hij niet kon komen. Wat te doen?

Gerard besprak het met Coby’s dochter. Zij heeft te horen gekregen dat haar moeder niet meer wil dat Gerard nog langskomt, omdat mensen in de flat opmerkingen gemaakt zouden hebben dat zij bevriend was met een getrouwde man en dat wil ze niet. Zij wil nu dat hij alleen nog langskomt, samen met zijn vrouw. De dochter heeft haar moeder niet op andere gedachten kunnen brengen.

Gerard schrijft mij dat het hem pijn doet, omdat hij veel voor Coby gedaan heeft. Hij snapt dat hij haar besluit moet accepteren, maar wil graag dat Coby hem zelf uitlegt waarom hij niet meer alleen mag komen. Hij wil het graag bespreken. Coby’s dochter en zijn eigen vrouw raden hem af om hierover met haar in gesprek te gaan. Ze adviseren om voortaan samen met zijn vrouw bij haar langs te gaan. Wat is het beste, vraagt hij mij.

Beste lastig zo’n vraag. Mijn antwoord bevatte een aantal elementen:

• Mensen met dementie hebben mensen zoals jij super hard nodig. Je helpt haar, bezoekt haar en behandelt haar als een vriendin en niet als een zieke, dat is heel fijn voor haar.
• Dat maakt misschien wel, dat je van haar verwacht dat ze zich gedraagt als een vriendin en als een rationeel denkend en handelend mens. En dat is ze nu niet meer. Haar hersenen zijn aangetast en dat beïnvloedt haar gedrag. Welke invloed dat heeft, is bij iedereen anders. Het betekent wel, dat degene met dementie, zich meestal niet goed meer kan aanpassen.
• Vanuit onze logica, zou je haar willen uitleggen, dat het onzin is, dat ze het niet (meer) goed vindt dat jij alleen komt. En als ze niet ziek was, zou het ook begrijpelijk zijn, dat je wilt dat ze dat zelf aan jou vertelt en uitlegt. Maar onze logica geldt niet meer in de wereld van de dementie. Het is de kunst haar wereld te begrijpen, want het zal haar moeilijk lukken om jouw logica te begrijpen.
• Het kan best zijn dat de norm ‘niet alleen met een getrouwde man zijn’ iets is wat haar vroeger als jong meisje is ingeprent en dat dat op dit moment voor haar belangrijk is.
• Iemand verandert constant en heeft daar zelf niet altijd zicht op. Het kan betekenen dat deze fase, waarin ze niet wil dat jij alleen komt, ook weer voorbij kan gaan.
•  Mooi dat je kunt toegeven dat het je verdrietig maakt. Het is ook verdrietig, dat ze jouw vriendschap uitlegt op een verkeerde manier. Alleen is ze daar niet meer op aan te spreken. Daarom is het ook heel goed dat je het met haar dochter hebt besproken. Daar kun je je verdriet uiten en ook bij je vrouw.
• Hou vol met bij haar langs te gaan (met je vrouw), dat maakt haar leven rijker. Kijk naar wat nog wél kan, en geniet daarvan.

Rondom het thema contact maken en op bezoek gaan bij mensen met dementie geef ik workshops voor familie, verzorgenden en vrijwilligers. Klik hier of mail me menskapitaal@live.nl

Anniek Kramer, auteur van
* STEUN EN TROOST BIJ DEMENTIE, in gesprek met zorggevers en zorgprofessionals over schuld, schaamte en spijt en wat steun en troost biedt (februari 2019).
* OP BEZOEK BIJ EEN DIERBARE MET DEMENTIE, met ruim 60 ideeën om samen te genieten, samen met Marcelle Mulder.

Mijn wekelijkse blog in je mailbox? Vul dan op de site in de rechterkolom, je mailadres in. Fijn als je dit bericht deelt.

Zorg bij dementie: wie is de held?

Onlangs las ik in de krant een artikel over de opkomst van het populisme. Het herinnerde me aan een uitspraak van een zorgmanager, dat ze tegenwoordig zoveel meer tijd kwijt is aan gesprekken met ontevreden naasten. Zou het iets met elkaar te maken hebben?

In het krantenartikel wordt gesproken over ‘framing’. Dat is een manier van communiceren om iemand te overtuigen van jouw mening, waarbij woorden en beelden zó gekozen worden dat bij de ontvanger een sterke emotie wordt opgeroepen. Er zijn 3 rollen in een ‘frame’: de held (de redder), het slachtoffer en de schurk (de aanklager). De held is daarbij natuurlijk de ‘goede partij’, de schurk is de slechterik die slachtoffers iets aan doet.

Hoe is dit te vertalen naar de zorg? Degene die zorg nodig heeft, kun je zien als een ‘slachtoffer’, hem of haar is iets overkomen, waardoor het leven zelfstandig leiden niet meer (helemaal) mogelijk is. Er is een held nodig, iemand die zich opoffert om de benodigde zorg te geven. Dat is vaak de partner, maar natuurlijk ook kinderen, buren, vrienden etc.

Zodra iemand verhuist naar het verpleeghuis, gaat deze rol (groten)deels over naar de professionele zorgverleners, zij gaan dan immers de benodigde zorg verlenen. Dan is de rol van schurk nog over. Dat is de rol van degene die klaagt, die boos is, die vindt dat de ander het niet goed doet. Het kán zijn dat degene die lange tijd intensief zorg heeft gegeven en die zorg uit handen moet geven (loslaten), terecht komt in die rol van aanklager. Zeker als de zorginstelling de naasten geen warm welkom geven en ze betrekken bij de zorg.

Dit kan nog versterkt worden door de mooie, verwachtingsvolle woorden die verpleeghuizen op hun site publiceren over de zorg die ze geven. Ik noem er zomaar wat: persoonsgerichte zorg, echt leren kennen, normale leven voortzetten, lekker naar buiten kunnen, beschermd, zonnig, betrokken etc.

En als je dan als naaste merkt, dat er aan die mooie woorden niet altijd invulling wordt gegeven, roepen we het dan niet zelf over ons af, dat mensen klagen? Zeker als ze ook nog worstelen met het feit dat ze de zorg uit handen hebben moeten geven?

Ik wil er voor pleiten dat de naasten zorgvuldig en eerlijker geïnformeerd worden over wat er mogelijk is in de zorg: kan iemand echt kiezen hoe laat hij wil opstaan? Kan iemand voor het ontbijt havermout eten of alleen belegde boterhammen? En als iemand dan gekozen heeft voor bruin brood met kaas, krijgt hij dat dan iedere ochtend of is variatie mogelijk? Is er halal eten of vegetarisch eten? Hoe vaak kan iemand naar buiten en is daar personeel voor beschikbaar? Kortom:

• aandacht voor persoonlijke voorkeuren,
• aandacht voor het feit dat die keuzes een momentopname zijn in een voortschrijdend ziekteproces en
• dat voorkeuren kunnen veranderen
• vastgelegd in een realistisch zorgplan,
• dat regelmatig wordt bijgesteld.

Hoe meer de zorg samen met de naasten kan worden vormgegeven, hoe minder de rol van aanklager gekozen hoeft te worden, waardoor je samen in de heldenrol terecht komt.

Rondom het thema ‘steun en troost bieden bij schuld, schaamte en spijt’ geef ik  lezingen en workshops voor familie, zorgverleners en vrijwilligers. Ik ben bereikbaar via menskapitaal@live.nl

Anniek Kramer, auteur van
* STEUN EN TROOST BIJ DEMENTIE, in gesprek met zorggevers en zorgprofessionals over schuld, schaamte en spijt en wat steun en troost biedt (februari 2019).
* OP BEZOEK BIJ EEN DIERBARE MET DEMENTIE, met ruim 60 ideeën om samen te genieten, samen met Marcelle Mulder.

Mijn wekelijkse blog in je mailbox? Vul dan op de site in de rechterkolom, je mailadres in. Fijn als je dit bericht deelt!