Huidhonger bij dementie

Van de week werd ik wakker in de armen van mijn man. Mijn hoofd op zijn schouder, zijn armen om me heen geslagen. Zijn warme lijf tegen het mijne. Stil. Verbonden. Stel dat dit er niet meer is, ging er door me heen? Stel dat ik iedere ochtend alleen wakker word. Dat ik niet meer in zijn ogen kan kijken, tegen niemand meer ‘goeiemorgen’ kan zeggen. 

Ik realiseerde me dat het bijna onmogelijk is om je voor te stellen hoe het is als je alleen bent. Wel herinner ik me hoe blij mijn oude tante was met een stevige omhelzing. ‘Dat doet een mens goed’, zei ze.
Liefde, intimiteit en aanraking zijn belangrijk voor een mens. Bij ouderen zijn aanraking en intimiteit niet meer vanzelfsprekend. Het gemis ervan kan vele vormen aannemen, tot aan ‘huidhonger’ toe: de behoefte aan fysiek contact.
In hoeverre worden alleenstaande mensen nog liefdevol aangeraakt? En in het verpleeghuis geldt natuurlijk ook de vraag: hoe vul je liefdevolle zorg in en wat betekent dat voor het onderwerp ‘aanraking’? Wat heb je te geven of voel je je geremd?  Voor de één is dat volkomen natuurlijk, voor de ander is het een meer beladen onderwerp.

Anne Marijke Schakelaar, teamleider bij Viattence, vertelt over haar ervaringen met het project ‘Huidhonger’: “HuidHonger biedt via dans en muziek de mogelijkheid om weer in contact te komen met mensen, met wie geen of nauwelijks contact meer mogelijk was. Door mee te doen aan dit project kunnen we een bijdrage leveren aan een andere kijk op ouderenzorg, waarin ‘welbevinden’ nog meer centraal staat en waarin intimiteit gewoon een plek heeft. Het bewegen, aanraken, contact maken. Dat triggert echt iets bij mensen, er ontstaat weer contact, ook als je elkaar niet verstaat. Een van de deelnemers is een bewoonster met een Turkse achtergrond. Wij verstaan haar taal niet, maar begrijpen elkaar hierdoor wel.”

Echt iets om over na te denken en om mee aan de slag te gaan: aanraking hoort bij liefdevolle zorg.

In dit filmpje wordt uitgelegd hoe de manier van werken van invloed heeft op de dagverzorging. Meer lezen op de site van waardigheid en trots? Klik hier.

Anniek Kramer, auteur van:
* STEUN EN TROOST BIJ DEMENTIE, in gesprek met zorggevers en zorgprofessionals over schuld, schaamte en spijt en wat steun en troost biedt (februari 2019).
* OP BEZOEK BIJ EEN DIERBARE MET DEMENTIE, met ruim 60 ideeën om samen te genieten, samen met Marcelle Mulder.
Mijn wekelijkse blog in je mailbox? Vul dan op de site in de rechterkolom, je mailadres in. Fijn als je dit bericht deelt!

Seksuele gevoelens in het verpleeghuis

Een gastblog deze week van Marcelle Mulder met wie ik het boek ‘Op bezoek bij een dierbare met dementie’ schreef.

Mieke, een collega geestelijk verzorger in de ouderenzorg, schiet me aan tijdens een Alzheimercafe: ‘De verzorgenden hebben veel gehad aan je lezing laatst over intimiteit en seksualiteit. Ze zaten echt met de handen in het haar over een meneer op de afdeling. Hij was voortdurend op zoek naar seksueel contact. Hij kroop bij medebewoonsters in bed, pakte de zusters bij de borsten, sprak veel en expliciet over seks en ontkleedde zich te pas en te onpas. Hij deed aan soloseks in het openbaar en ook alleen in bed probeerde hij zichzelf te bevredigen, maar dat ging zó woest en ongecontroleerd dat hij zichzelf daarbij bezeerde, waardoor de verzorgenden zich genoodzaakt voelden om hem een hansop, zo’n pyjama met rits op de rug aan te trekken. Zijn handen werden regelmatig ingepakt in verband. En iedereen vond er wat van. De medebewoonsters waren er niet van gediend, familieleden reageerden bezorgd of verontwaardigd, zijn echtgenote schaamde zich voor het gedrag van haar man en verzorgenden zagen er tegenop om hem te verzorgen. Dus tja, ze wisten echt niet hoe ze verder met hem moesten.

Jouw lezing maakte dat we een plezierige, schaamtevrije, gezamenlijke taal kregen om over dit onderwerp te praten. De behoefte aan seksualiteit en intimiteit van mensen met dementie stopt niet bij opname in het verpleeghuis, daarvan werden we ons (opnieuw) bewust. En we kregen praktische tips, dat was ook fijn.

We hebben meneer meteen de volgende dag een seksboekje gegeven en de arts heeft gekeken naar zijn medicatie. Die bleek libido-verhogende bijwerkingen te hebben en konden worden bijgesteld. Deze acties brachten de rust op de afdeling terug en verbeterde meneer zijn leven ten goede. Meneer zijn echtgenote zei later tegen me: ‘Toch grappig dat de Playboy een huwelijk heeft kunnen redden.’”

Ik was erg blij dat Mieke me dit vertelde. Vooral omdat dat de verzorgenden door de lezing nieuwe mogelijkheden zagen en uitwerkten waardoor alle betrokkenen daadwerkelijk beter samen kunnen leven en zorg kunnen verlenen.

Maar ook voor mezelf is het fijn: ik maak zo’n lezing met mooie foto’s en vertel het in De Week van Dementie voor een zaal vol medewerkers. De aanwezigen zijn er blij mee, dat merk ik wel na afloop. Geïnspireerd gaan ze weg, maar ja, wat ze er verder mee doen voor de bewoners, dat weet ik dan niet. En nu dus wel. Dank je collega!
—————————————————————————————————————————————–
Marcelle is beleidsadviseur geestelijke zorg bij Patyna in Friesland en geeft daarnaast – vanuit haar bedrijf Curamea – trainingen, workshops en lezingen in de ouderenzorg bijvoorbeeld over contact maken met mensen met dementie, intimiteit en seksualiteit op hoge leeftijd en over voltooid leven. Daarnaast is ze gespreksleider Moreel Beraad voor verzorgenden.
—————————————————————————————————————————————–

Wil je meer lezen over seksualiteit in het verpleeghuis? Klik hier. Je vindt er ook links naar materialen. 

Rondom het thema contact maken en op bezoek gaan bij mensen met dementie geef ik workshops voor familie, verzorgenden en vrijwilligers. Klik hier of mail me menskapitaal@live.nl

Anniek Kramer, Auteur van ‘OP BEZOEK BIJ EEN DIERBARE MET DEMENTIE, met ruim 60 ideeën om samen te genieten‘, samen met Marcelle Mulder.

Mijn wekelijkse blog in je mailbox? Vul dan op de site in de rechterkolom, je mailadres in.